Zdrada ucztą przypieczętowana

25 lipca 1655 roku reprezentanci szlachty wielkopolskiej podpisali kapitulację, oddającą ich pod zwierzchnictwo szwedzkie. By przypieczętować akt zdrady, który otworzył Szwedom drogę w głąb ziem Korony, odbyła się uczta, o której czytamy w źródle z epoki:

Po tej decyzyi był bankiet z podziwieniem wszystkich u Wittemberga [ Arvid Wittemberg był szwedzkim feldmarszałkiem, dowodzącym korpusem który zmusił Polaków do kapitulacji pod Ujściem]. Na pierwszym stole obrus kosztowny jedwabny, wszystko od srebra, sowite półmiski, potrawy wymyślne, wety od pasztetów kosztownych genueńskich i cukrów lodowatych. Drugie stoły kosztownemi płóciennymi obrusami pokryte, od srebra także, tyleż noszenia, i wety takież. Stół na pół staja w ziemi wyrznięty na murawie. Na cynie potraw dostatek dano. Przyznawali, że wszystkiego dostatek było. Na tym bankiecie piwa kto chciał, za wielkiem je musiał mieć uproszeniem: wina w bród każdemu dawano. Dziwna rzecz, że się nikt nie wadził z naszych, choć się wszyscy bardzo byli popili.

Nie dość tego, to jeszcze przywódcy Wielkopolan w żenujący sposób próbowali wkraść się w łaski przybyłego ze Szwedami Hieronima Radziejowskiego. Nazajutrz przymawiał się Pan Radziejowski: Mości Bracia, zeszło mi teraz na koniach: podarujcie jakoście łaskawi. Dał mu Pan Wojewoda Poznański [Krzysztof Opaliński] turka, Pan Wojewoda Kaliski [Andrzej Karol Grudziński] dwóch, Pan Starosta Inowrocławski [Zygmunta Działyński] dzianeta swego jabłkowitego, i inszych siła.

Nic dziwnego, że szlachta wielkopolska miała po takim brataniu się ze Szwedami niezłego kaca moralnego i jak tylko karta się odwróciła, rzuciła się ochotnie do walki, zapędzając się aż do Danii. Delikatne poczucie niesmaku jednak pozostaje…