Iako się chorągwie tak do obozu, iako y z obozu zachować maią

W 1643 roku hetman wielki koronny Stanisław Koniecpolski wystosował dla armii kwarcianej specjalne artykuły wojskowe. Powstały one pod wpływem wielu problemów z dyscypliną wśród żołnierzy, którzy nic na bojaźń bożą, nic na sumienie swoie nie zważając, stawali się tak w czasie wojny jak i pokoju uciążliwością dla ludności na terenach gdzie przyszło im walczyć i stacjonować. Nic więc dziwnego, że ustawiczny płacz, skwierk, lamenta ubogich ludzi, niebiosa krwawemi łzami przebijające doszły wreszcie do uszu hetmana i zmusiły go do działania. Koniecpolski napisał więc artykuły regulujące  iako się chorągwie tak do obozu, iako y z obozu zachować maią. Przesłał je jako dodatek w liście do starosty winnickiego Odrzywolskiego, datowanym na 24 października 1643 roku. Lektura to bardzo interesująca, więc pozwolę je sobie zacytować w całości.

1. A iż mię dochodzi częstokroć wiedzieć z płaczliwych skarg ludzkich, że żołnierz tak do obozu iako y z obozu wielkie, nieznośne krzywdy ubogim ludziom idąc, po włości krążąc, czyni, ode wsi do wsi y w przod y pobok y nazad chodząc, po kilkunastu chorągwi w iedney wsi, chorągiew po chorągwi stawaiąc, niekontentując się iedzeniem, do woza bierze statie, przeto dla niewiadowych Artykułow te Punkta dla przestrogi podaię: iako naiprędzey na stanowiska nic niekrążąc iść.

2. Idąc, w ktoremby mieiscu dwie chorągwie stały, trzeciey niestawać w ciągnieniu.

3. Czat żadnych nieczynić, statiey niewyciągać, w bok niezasyłać, do wozów niebrać, pożywieniem się samem y to skromnem kontentować.

4. Na stanowiskach stanąwszy skromnie, nie z płaczem ludzkim, żywności zasiągać.

5. Czeladzi, koni nad zwyczajny poczet ni echować, a po gotowiu towarzystwa chlebowego.

6. Na quest y petitie nigdziey niezasyłać, kontentując się ukrainnem stanowiskiem.

7. W stanowiskach chorągwiom naznaczonych niestawać noclegiem, maiętności omijać Ich M. tych co słuzą y ludzie swe do obozu posyłają.

8. Którzy są w Woiewództwo Kijowskie obróceni, przestrzegać tego maią, aby Kozakom żadney nieczynili przykrości y w domach ich stanowisk sobie nieczynili.

9. Pieniężnych statiy, których zawsze Artykuły Woiskowe surowo broniły, żadnym wymyślnym sposobem niewymagać, żywności nieprzedawać, wiedząc to, że na iedną kopę każdy taki gardłem być karany musi.

10. Nakoniec deklaruię Ich Mćiom PP. Rotmistrzom, aby pod chorągwiami swemi większych pocztównad trzy konie niemieli, które gdyby się od tey ćwierci nalazły, upewniam y przestrzegam, że na takowe skarb K. J. M. pieniędzy dawać nie będzie.

Stanisław Koniecpolski Kasztelan Krak. H. W. K.