Pod księcia Bogusława znakiem

Garść informacji o wojskach walczących pod imieniem księcia Bogusława Radziwiłła w okresie ‘Potopu’.

Oddziały pod komendą księcia na Podlasiu po przyjęciu protekcji szwedzkiej – rok 1655:

- garnizon Słucka (od lata 1654 roku komendantem był obersztlejtnant Wilhelm Patterson, od listopada 1655 roku obersztlejtnant Adam Wollax) – regiment piechoty niemieckiej oberszta Jana Berka – w teorii 1044 porcje, w praktyce regiment był o wiele słabszy + oddział dragonii i chorągiew piechoty węgierskiej pod rotmistrzem Stanisławem Skarbkiem (dragoni + hajducy razem ok. 140 ludzi)

- chorągiew kozacka księcia – porucznik Wolan – 120 koni

- chorągiew rajtarii księcia – rotmistrz Otto Butler – 200 koni

- regiment dragonii księcia – obersztlejtnant Eberhard von Puttkamer – 700 porcji (w toku kampanii widzimy stan jako 300 porcji) - sporo żołnierzy zdezerterowało na wieść o przyjęciu protekcji szwedzkiej, szeregi uzupełniono dragonami z przejętej chorągwi Krzysztofa Potockiego. Oddział ten miał przynajmniej 4 kompanie (może 5 wraz z kompanią oberszta?), znani kapitanowie to Reyt, Lensdorf, Flock i Dytlof

- lejbkompania dragońska hetmana Radziwiłła – kpt. Jan Borkowski, kpt. Dawidson – 200 porcji (włączona do regimentu księcia?)

- chorągiew husarii hetmana- bez oficerów – 169 koni

- chorągiew kozacka (pancerna) hetmana – bez oficerów – 150 koni

- niektórzy oficerowie z oddziałów hetmana Radziwiłła także przeszli na służbę ks. Bogusława np. Jerzy Weilanton, porucznik w regimencie rajtarii hetmana (oficer ten zginął w 1657 roku w Tykocinie)

- włościanie ks. Bogusława, służący zapewne jako piechota

Dodatkowe jednostki przejęte na Podlasiu w 1655 roku:

- chorągiew piechoty (węgierskiej?) kawalera maltańskiego Mikołaja Władysława Judyckiego, pod porucznikiem Krzysztofem Tygońskim (Tęgońskim) – 130 porcji

- garnizon Nieświeża, należącego do Michała Kazimierza Radziwiłła – skład jest mi jednak nieznany, być może część (lub całość) chorągwi dragońskiej M.K. Radziwiłła (200 porcji), znam nazwisko oficera – major Wilhelm de Inglis

Siły księcia w czasie odsieczy Tykocina w lutym 1656 roku:

- dragonia ks. Bogusława pod Puttkamerem

- trzy chorągwie jazdy polskiej (kozackie?)

- fiński (‘Karelska’) regiment dragonii pod płk. Fabianem Berendsem, wydzielony z armii szwedzkiej

W czasie drugiej odsieczy Tykocina w lipcu 1656 roku w skład zgrupowania szwedzkiego idącego na pomoc obrońcom, obok ośmiu regimentów rajtarii i regimentu dragonii, wszedł także regiment dragonii ks. Radziwiłła, dowodzony przez Eberharda von Puttkamera.

Garnizon Tykocina podczas oblężenia w okresie listopad 1656 - styczeń 1657 [de facto dowodzony przez Szwedów]:

- dowódca – szwedzki pułkownik Dietrich Rosen

- 400 żołnierzy z regimentu piechoty Berka

- chorągiew piechoty węgierskiej pod Janem Dmuchowskim

- chorągiew piechoty polskiej pod Poradowskim

- chorągiew piechoty polskiej pod Aleksandrem Lubienieckim

- kilka (?) kornetów rajtarii fińskiej

Razem garnizon to ok. 700-900 żołnierzy – gros tych żołnierzy (na czele z Rosenem) zginęło w czasie ostatniego szturmu sił litewskich 21 stycznia 1657 roku.

Regiment dragonii księcia Bogusława od 1656 roku często walczy w ramach szwedzkich sił polowych. Według niektórych źródeł oddział ten wziął udział w bitwie pod Filipowem, wszedł także w skład szwedzkiej dywizji wspierającej siły ks. Rakoczego w 1657 roku. Zimą 1658 roku dragoni walczyli ramię w ramię z armią Karola X Gustawa przeciw Duńczykom.