piątek, 6 sierpnia 2010

Pod księcia Bogusława znakiem


Garść informacji o wojskach walczących pod imieniem księcia Bogusława Radziwiłła w okresie ‘Potopu’.
Oddziały pod komendą księcia na Podlasiu po przyjęciu protekcji szwedzkiej – rok 1655:
- garnizon Słucka (od lata 1654 roku komendantem był obersztlejtnant Wilhelm Patterson, od listopada 1655 roku obersztlejtnant Adam Wollax) – regiment piechoty niemieckiej oberszta Jana Berka – w teorii 1044 porcje, w praktyce regiment był o wiele słabszy + oddział dragonii i chorągiew piechoty węgierskiej pod rotmistrzem Stanisławem Skarbkiem (dragoni + hajducy razem ok. 140 ludzi)
- chorągiew kozacka księcia – porucznik Wolan – 120 koni
- chorągiew rajtarii księcia – rotmistrz Otto Butler – 200 koni
- regiment dragonii księcia – obersztlejtnant Eberhard von Puttkamer – 700 porcji (w toku kampanii widzimy stan jako 300 porcji) - sporo żołnierzy zdezerterowało na wieść o przyjęciu protekcji szwedzkiej, szeregi uzupełniono dragonami z przejętej chorągwi Krzysztofa Potockiego. Oddział ten miał przynajmniej 4 kompanie (może 5 wraz z kompanią oberszta?), znani kapitanowie to Reyt, Lensdorf, Flock i Dytlof
- lejbkompania dragońska hetmana Radziwiłła – kpt. Jan Borkowski, kpt. Dawidson – 200 porcji (włączona do regimentu księcia?)
- chorągiew husarii hetmana- bez oficerów – 169 koni
- chorągiew kozacka (pancerna) hetmana – bez oficerów – 150 koni
- niektórzy oficerowie z oddziałów hetmana Radziwiłła także przeszli na służbę ks. Bogusława np. Jerzy Weilanton, porucznik w regimencie rajtarii hetmana (oficer ten zginął w 1657 roku w Tykocinie)
- włościanie ks. Bogusława, służący zapewne jako piechota
Dodatkowe jednostki przejęte na Podlasiu w 1655 roku:
- chorągiew piechoty (węgierskiej?) kawalera maltańskiego Mikołaja Władysława Judyckiego, pod porucznikiem Krzysztofem Tygońskim (Tęgońskim) – 130 porcji
- garnizon Nieświeża, należącego do Michała Kazimierza Radziwiłła – skład jest mi jednak nieznany, być może część (lub całość) chorągwi dragońskiej M.K. Radziwiłła (200 porcji), znam nazwisko oficera – major Wilhelm de Inglis
Siły księcia w czasie odsieczy Tykocina w lutym 1656 roku:
- dragonia ks. Bogusława pod Puttkamerem
- trzy chorągwie jazdy polskiej (kozackie?)
- fiński (‘Karelska’) regiment dragonii pod płk. Fabianem Berendsem, wydzielony z armii szwedzkiej
W czasie drugiej odsieczy Tykocina w lipcu 1656 roku w skład zgrupowania szwedzkiego idącego na pomoc obrońcom, obok ośmiu regimentów rajtarii i regimentu dragonii, wszedł także regiment dragonii ks. Radziwiłła, dowodzony przez Eberharda von Puttkamera.
Garnizon Tykocina podczas oblężenia w okresie listopad 1656 - styczeń 1657 [de facto dowodzony przez Szwedów]:
- dowódca – szwedzki pułkownik Dietrich Rosen
- 400 żołnierzy z regimentu piechoty Berka
- chorągiew piechoty węgierskiej pod Janem Dmuchowskim
- chorągiew piechoty polskiej pod Poradowskim
- chorągiew piechoty polskiej pod Aleksandrem Lubienieckim
- kilka (?) kornetów rajtarii fińskiej
Razem garnizon to ok. 700-900 żołnierzy – gros tych żołnierzy (na czele z Rosenem) zginęło w czasie ostatniego szturmu sił litewskich 21 stycznia 1657 roku.
Regiment dragonii księcia Bogusława od 1656 roku często walczy w ramach szwedzkich sił polowych. Według niektórych źródeł oddział ten wziął udział w bitwie pod Filipowem, wszedł także w skład szwedzkiej dywizji wspierającej siły ks. Rakoczego w 1657 roku. Zimą 1658 roku dragoni walczyli ramię w ramię z armią Karola X Gustawa przeciw Duńczykom.

6 komentarzy:

  1. Szanowny pan, może będziecie takie dobre i podpowiecie z którego źródła ta informacja.
    Prosto zbieram materiał po księciu...

    OdpowiedzUsuń
  2. To zbiór z różnych źródeł i opracowań, nieco tego za dużo by wymieniać.

    OdpowiedzUsuń

  3. 27 lipca koronny hetman Stanisław Potozki proponuje piechocie pułkowi Bogusława połączyć się z wojskem Wielkiego Księstwa Litewskiego. Jednak w bitwie pod Shepelevich 24 sierpnia pułk zapewne nie brał udział. W tej bitwie ogromnych strat poniósł pułk hetmana, jego brata Janusza Radziwiłła.
    W kompute złożonym w biwaku pod Orsha w czerwcu czy na początku lipca, figurują tylko dragoński pułk, kozacka chorągiew i chorągiew polskiej piechoty Bogusława. W owym że czasie, jego pułk niemieckiej piechoty wchodził wtedy w skład koronnej armie i wziął udział do Zhvanetsky kompanii, poniósłszy znacznych strat. W kwietniu 1654 roku on w celu odnowy był skierowany do Grudenskae i Bryatsyanskae starszyzny w Królewskich Prusach. Nawet po otrzymaniu nakazu Potozkogo i bardzo szybkiego marszu pułk w ciągu nie pełnych trzech tygodniów doszedł do biwaku Janusza Radziwiłła jeszcze do bitwy pod Shepelevich , to zza poniesionych strat nie potrafił by brać udział w szturmie umocnień Mohylewa"

    OdpowiedzUsuń
  4. Naprawdę nie trzeba mi tego cytować, doskonale zdaję sobie z tego sprawę. Jasno jednak zaznaczyłem w powyższym wpisie, że dotyczy on wojsk księcia (lub tych gdzie był nominalnym pułkownikiem/rotmistrzem) w czasie 'Potopu' a nie wcześniej...

    OdpowiedzUsuń
  5. Czy mógłby Pan napisać z jakich źródeł korzystał w odniesieniu do kapitana Flocka i czy może posiada Pan jakieś szersze dane o jego osobie? Szukam informacji biograficznych na jego temat.
    Pozdrawiam

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Oficerow regimentu podalem za artykulem Andrzeja Rachuby 'Oficerowie armii litewskiej z armii szwedzkiej i oficerowie armii szwedzkiej z armii litewskiej w latach 1655-1660' w zbiorze 'Wojny polnocne w XVI-XVIII wieki'.

      Usuń