W lipcu 1612 roku Stefan Potocki, późniejszy wojewoda bracławski, starosta feliński i kamieniecki [edit - jak słusznie wskazał mi Zbigniew Chmiel, Potocki w 1612 roku nie piastował jeszcze tytułu wojewody bracławskiego ani starosty kamienieckiego] poprowadził wyprawę do Mołdawii. Jej celem było obalenie popieranego przez Turków i Tatarów hospodara Stefana Tomże i osadzenie na jego tronie Konstantyna Mohyłę. Ekspedycja ta cieszyła się poparciem króla Zygmunta III, który miał nakazać hetmanowi Żółkiewskiemu by ten wysłał część podległych sobie żołnierzy kwarcianych dla wsparcia Potockiego. Wyprawa licząca przynajmniej 4000 żołnierzy (w dużej części prywatnych zaciągów magnackich) została jednak 19 lipca 1612 roku w bitwie pod Sasowym Rogiem rozbita przez wojska mołdawsko-tatarskie. Potocki i Mohyło wpadli do niewoli, Polak trafił jako jeniec na dwór sułtana, były hospodar zaś utonął przy próbie ucieczki w czasie drogi na Krym. Żołnierze Potockiego ponieśli ciężkie straty, jak pisał ormiański kronikarz: Wziętych do niewoli bojarów Tomża kazał zgładzić, a byli to wielcy panowie. A w czasie kaźni Tomża siedział i obserwował wraz ze swoimi rycerzami. Kaźnili oni 36 bojarów. Po kaźni nakazał on zerwanie skóry wraz z twarzami z czaszek, zaszyć, nadziać słomą, powiesić i wysuszyć. I codziennie o te wypchane głowy dbano, t.j. czesano i wycierano. I każdego dnia cieszono się i strzelano z armat. A po dwóch tygodniach kazał złożyć te głowy do beczek, przełożył słomą i odesłał Sułtanowi tureckiemu. Wysłał mu także w podarunku 400 polskich szlachciców. A ciała tych 36 zabitych bojarów kazał pochować w mogile na miejscu kaźni. Informacja ta pokrywa się zresztą z listą która jest głównym powodem niniejszego wpisu. Chodzi mianowicie o Wojsko do Wołoch z panem Stefanem Potockim starostą felińskim prowadząc na państwo wołoskie szwagra hospodara Mogiłę. Znajdujemy tam listę chorągwi biorących udział w wyprawie, ich liczebność i losy dowódcy. Spis poniżej, komentarze w nawiasach mojego autorstwa:
Usarze.
Rota jego mci pana Kamińskiego zginęła. [być może chodzi tu tak naprawdę o rotę Stefana Potockiego, który był starostą kamienieckim?]
Pan Jordanowski koni 200 zginął.
Pan Dworzycki koni 150 uszedł. [prawdopodobnie chorągiew kwarciana z nowego zaciągu w 1612 roku]
Pan Ujazdowski koni 160 uszedł. [chorągiew kwarciana]
Pan Chomentowski koni 100 zginął. [chorągiew kwarciana]
Pan Tworzański koni 100 zginął. [chorągiew kwarciana]
Pan Sieniuta koni 100 – [tak w zapisie, być może brak danych?]
Pan Orzechowski koni 100 zginął.
Pan Jordan Spytek koni 100 – [tak w zapisie, być może brak danych?]
Pan Kreżelowski koni 100 uszedł. [prawdopodobnie chorągiew kwarciana z nowego zaciągu w 1612 roku]
Pan Plichta koni 100 zginął.
Pan Kłodnicki koni 100 zginął.
Pan Stroicz koni 100 zginął.
Pan Sobiekurski koni 100 zginął.
Pan Stanisław Potocki koni 200 zginął powiadają i z bratem Jerzym. [prawdopodobnie chorągiew kwarciana]
Pan Malecki koni 200 zginął.
Kozacy. [jazda kozacka]
Pan Zahorowski koni 100 zginął.
Pan Chański koni 100 uszedł.
Pan Wasilkowski koni 100 uszedł. [prawdopodobnie chorągiew kwarciana z nowego zaciągu w 1612 roku]
Pan Marek koni 200 uszedł. [chorągiew kwarciana]
Pan Krzemieniecki koni 200 zginął.
Pan Chrzanowski koni 100 zginął.
Pan Łużkowski koni 100 zginął.
Profesor Jan Wimmer w Wojsku i skarbie… wspomina jeszcze o jednym spisie, w którym widnieje liczba 1200 piechoty i 4000 Kozaków.
Niestety nie znalazłem żadnego dokładniejszego opisu bitwy, a szkoda, chętnie dowiedziałbym się w jakich to warunkach polska ekspedycja, mająca wszak w swym składzie sporo husarii, została zupełnie rozbita.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz