Wybrańcy z siekierkami i rotmistrz-harcerz

Wracamy do BPP, a dokładniej piechoty wybranieckiej. Konstanty Górski w swej Historyi piechoty polskiej zamieścił fragmenty popisu tej piechoty z 2 czerwca 1581 roku, kiedy to szykowano się do wyprawy na Psków. Możemy tu znaleźć wiele ciekawych informacji. Część wybrańców miała posiadać rusznice lontowe, przeważały jednak rusznice hubczaste. W skład wyposażenia miały też wchodzić: szabla, siekierka, prochownica, ładunki i knot. Dużym problemem było wystawienie zalecanej liczby wybrańców – ogólnie w 12 chorągwiach wybranieckich zebrano 1879 takich żołnierzy, których trzeba jednak było zasilić 414 zaciężnikami. Jak widać z opisów niektórych z rotmistrzów byli mocno niechętni do wysyłania zalecanej liczby żołnierzy, braki wynikały też jednak i po części z faktu, że w niektórych województwach nie wyznaczono jeszcze do końca ilości łanów wybranieckich.

Bardzo ciekawy jest opis chorągwi rotmistrza Krzysztofa Gojskiego – służył on bowiem nie tylko jako dowódca roty wybranieckiej, ale i harcerz nadworny króla Stefana Batorego. Wybrańcy Gojskiego stanęli w zalecanej barwie błękitnej, a w składzie jego pocztu rotmistrzowskiego widzimy: chorążego, dobosza, trzy pacholęta szlacheckie[1] a także dwa konie, z tego jeden przeznaczony do wspomnianej już służby harcerskiej. Co ciekawe, brak tu informacji o dziesiętnikach i ich uzbrojeniu. Możemy to porównać z popisami chorągwi piechoty polskiej (drabów) z tego samego  okresu, również cytowanych przez Górskiego. Tam na uzbrojeniu dziesiętników widzimy dardę, szablę, siekierkę.

---

[1] Ich wizerunek jako ‘chłopców z mieczem na ramieniu’ utrwalił niestety Osprey Richarda Brzezińskiego.