Na służbie wroga - cz. I

W toku licznych wojen toczonych przez RON nieraz zdarzało się, że grupy (czy wręcz całe jednostki) polskich czy litewskich żołnierzy znalazły się w szeregach armii dotychczasowego przeciwnika. Najczęściej ‘barwy klubowe’ zmieniały załogi zdobytych miast/twierdz, które po prostu często nie miały innego wyjścia jak tylko przejść na stronę wroga. Od czasu do czasu chciałbym więc przedstawić kilka takich sytuacji – oczywiście będzie to tylko wyjątek z danego okresu, nie wyczerpujący tematu. Zaczynamy od ‘Potopu’ czy też ‘wojny Karola X Gustawa’ jak kto woli...

1. Kapitulacja twierdzy w Dyneburgu 10 lipca 1655 rok. Do niewoli (i w dużej części wcielone do armii szwedzkiej) idą litewskie oddziały:

- kompania piechoty niemieckiej obersztlejtnanta Teofila Boldta – 120 porcji

- kompania rajtarii Teodora Buttlera – 120 koni

- kompania rajtarii Waltera Korffa -120 koni

2. Ex-regiment piechoty niemieckiej hetmana Janusza Radziwiłła – stan etatowy 1050 porcji – przejęty do armii szwedzkiej jako regiment ks. Adolfa Jana . Widzimy go jako garnizon Malborka – w 1657 roku 8 kompanii – 342 żołnierzy, w 1658 roku 8 kompanii – 369 żołnierzy.

3. Po zdobyciu Wolmaru 3 sierpnia 1658 rok z litewskiego garnizonu stworzono regiment pieszy generała Roberta Douglasa pod obersztlejtnantem Gutensbergiem. Wcielono do niego dodatkowo 254 jeńców polskich z Pomorza. Regiment walczył w 1659 roku w Danii, szturmował Kopenhagę, zwinięty w 1660 roku.

4. Niezidentyfikowanego pochodzenia regiment określany jako ‘polski’, dowodzony przez płk. Hestriga, walczył w okresie 1657-1660 w Danii. W 1657 roku 274 żołnierzy.

5. Przy kapitulacji Brześcia Litewskiego duża część litewskiego garnizonu (min. pozostałość regimentu dragonii Weyhera) została wcielona do korpusu generała Stenbocka. Nie wiem do których dokładnie regimentów wcielono owych żołnierzy, niemniej jednak regimenty z korpusu Stenbocka walczyły potem w Prusach i Danii.

6. Garnizon Malborka, kapitulował 11 marca 1656 roku. Na służbę szwedzką przeszła część garnizonu, np. z regimentu dragonii L. Weyhera i regimentu dragonii JKM.

7. Regiment gwardii pieszej JKM pod obersztem Wollfem został zagarnięty przez Szwedów w listopadzie 1655 roku. Przemianowany na leibregiment feldmarszałka Wittenberga (pod majorem Janem Butlerem) bierze udział w oblężeniu Jasnej Góry. Wiosną 1656 roku jednostkę rozformowano, wcielając jako uzupełnienia innych regimentów szwedzkich.

8. Regiment dragonii S. Czarnieckiego, który wraz z gwardią pieszą JKM bronił Krakowa w 1655 roku, także został zagarnięty na pograniczu polsko-śląskim przez Szwedów – 230 żołnierzy przeszło na służbę szwedzką skuszonych wizją zapłaty żołdu. Dragonów przeformowano w trzy kompanie piesze, które weszły w skład szwedzkiego garnizonu Krakowa, zapewne następnie także rozdzielono pomiędzy inne jednostki szwedzkie.