Proces ‘upancernienia’ jest o tyle trudny to prześledzenia, że przebiega właściwie w toku całego XVII wieku. O ile nazwa ‘pancerni’ pojawia się od 1648 roku, początkowo ma służyć tylko odróżnieniu koronnej jazdy kozackiej od zbuntowanych Kozaków Zaporoskich. Przez dłuższy czas chorągwiami pancernymi nazywano przede wszystkim roty uchodzące za elitarne – królewskie czy hetmańskie. Na większą skalę z ‘upancerzeniem’ mamy do czynienia po 1663 roku, gdy udało się uregulować część długo zaległego żołdu dla armii koronnej. Przyjmuje się, że w toku wojny z Turcją (1672-1676) wszystkie chorągwie kozackie miały już na wyposażeniu kolczugi (chociaż zapewne nie wszyscy żołnierze w danym oddziale), a od 1676 całość owej jazdy pancernej miała także na wyposażeniu dzidy. Dochodziło także do zmiany chorągwi lekkiej (tatarskiej lub wołoskiej) na kozacką/pancerną, zapewne i tutaj główną kwestia polegała na uzupełnieniu wyposażenia, żołnierze cieszyli się też wyższym żołdem. Spróbujmy jednak wymienić kilka przykładów ‘upancernienia’ czy zmiany na chorągiew kozacką, przede wszystkim na przykładach jazdy lekkiej.
Prywatna chorągiew tatarska Radziwiłłów została w drugiej połowie wieku (nie znam jednak dokładnego roku) przezbrojona w Nieświeżu w misiurki i karwasze, stając się chorągwią kozacką.
Wołoska chorągiew Jana Sułowskiego, w służbie od pierwszej ćwierci 1652 roku, od trzeciej ćwierci 1657 roku została zamieniona na kozacką. Co ciekawe, kilka miesięcy wcześniej chorągiew ta przejściowo opuściła armię koronną i ‘poszła na służbę do Wołoch’. Czyżby łupy zdobyte na takiej wyprawie były na tyle pokaźne, że pozwoliły na zmianę formacji?
W 1663 roku kilka chorągwi wołoskich zostało zamienionych na kozackie, nie mam jednak dokładniejszych danych o ich wyposażeniu. Były to roty Wacława Teleżyńskiego, Andrzeja Modrzejowskiego i Stanisława Wyżyckiego
W 1673 roku zamianie na kozackie/pancerne ulegają dwie chorągwie tatarskie – Jana Piwa (w służbie od 1665 roku) i Stanisława Łazińskiego (istniejąca od 1663 roku).
W latach 70-tych zmianie na kozackie uległo kilka chorągwi wołoskich – co ciekawe, część z nich po pewnym czasie znów została zamieniona w wołoskie (o czym w innej części cyklu). W pierwszej ćwierci 1674 roku przekształcono roty Aleksandra Kłodnickiego, hospodara multańskiego Konstantego, Atanazego Miączyńskiego, Stanisława Miączyńskiego, Stefana Nickiego, Jerzego Zarudnego i Felicjana Białogłowskiego. Od pierwszej ćwierci 1675 roku jako chorągiew kozacka (pancerna?) służyła rota Jerzego Skarżyńskiego (znana jako ‘bośniacka’).
W pierwszej ćwierci 1685 roku ‘upancerniona’ została wołoska chorągiew Andrzeja Dobraczyńskiego.
Niniejsze zestawienie zakończę na 1690 roku, kiedy to w pierwszej ćwierci chorągwiami pancernymi stały się wołoskie roty Damiana Ruszczyca i Michała Iskry.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz