Armia Iskendera paszy pod Cecorą w 1620 roku

Do tej pory skupiałem się przede wszystkim na armii RON i moich ulubionych Szwedach, wypadałoby jednak wspomnieć i o innych nacjach, walczących przeciw armiom koronnym czy litewskim na przestrzeni interesującego mnie okresu. Tym razem ciekawostka, w oparciu o tureckie opisy próba odtworzenia szyku armii Iskendera paszy w bitwie pod Cecorą 19 września 1620 roku (wydaje się, że taki sam szyk zastosowano także 18 września). Nie zaryzykuję jednak pisania o liczebności tych wojska, zbyt grząski to bowiem temat…

Sprzymierzona armia turecko-tatarsko-mołdawska

Centrum, obsadzone janczarami i artylerią, a także turecką jazdą (spotykamy się z nazwą ‘pancerna’, czyli mogły to być lepiej wyposażone oddziały), dowodził sam Iskender pasza, bejlerbej Sylistrii. Wódz wyglądać miał niezwykle bojowo – ‘odziany żelazną zbroją i groźną przyłbicą’.

Na prawym skrzydle miał kolejne oddziały tureckie (zapewne jazdę), dowodzone przez Jusufa, bejlerbeja Rumelii. Na skraju prawej flanki widzimy zaś Tatarów krymskich, pod komendą Dewlet Gereja, kałga sułtana.

Lewe skrzydło to kolejne oddziały tureckie z pozostałych sandżaków (wiemy, że Iskender miał pod komendą siły z pięciu tureckich ‘województw’). Tutaj spotykamy kilku dowódców : Kior-Husseyn paszę, Mohameda paszę (znanego pod pseudonimami ‘Sarismak’ czyli ‘Czosnek’ od ulubionej przekąski lub też ‘Terjaki’ czyli ‘zjadacz opium’) – zarządcę Nikopolis – i Asz-Mohameda paszę. Komenda nad flanką spoczywała w rękach Kior-Husseyna paszy. Jak w przypadku prawego skrzydła, tak i tutaj skraj flanki obsadzili Tatarzy. Słynny Kantymir murza prowadził swoich Nogajców, wraz z nim widzimy tu Orak murze, Selma szach, Inajet szacha i Weli szacha. To właśnie siły z tej flanki wykonały pierwsze uderzenie 19 września.

18 września przed linią armii sprzymierzonych wysunięty był oddział złożony z 500 harcowników (w tekście ‘lekkiej jazdy’ – czyżby ślad słynnych Deli?). Dowodził nimi Chyzyr (Chozyr) pasza, z rodu Michaloghli. Kiedy oddział ten uwikłał się w ciężką walkę z przednią strażą wojsk polskich, został wsparty kolejnymi pięcioma setkami jazdy pod komendą Sarismaka paszy. Zdecydowana akcja nikopolskiego paszy – który wbrew rozkazom ‘porwał za siekierę’ i ‘niewypowiedzianym szczęściem’ poprowadził atak – uratowała Chyzyr paszę.