Dawno nie było żadnej recenzji, dziś pora to nadrobić. Kilka
miesięcy temu szukając w internecie informacji o Chanacie Kałmuckim, natknąłem
się na bardzo ciekawą pracę. Chodzi
o Where two world met. The Russian State and the Kalmyk Nomad,
1600-1771, autorstwa Michaela Khodarkovsky’ego, a wydaną w 1992 roku. Temat
wydawał mi się bardzo zajmujący, a książka faktycznie nie zawiodła. Przyjrzyjmy
się najpierw nieco samej strukturze pracy, później kilka zdań ogólnego
komentarza.
Książka składa się z siedmiu rozdziałów i kilku dodatków.
Pierwszy rozdział to wprowadzenie w historię i kulturę Kałmuków (Ojratów),
strukturę ich państwa i plemion, sztukę wojenną i religię. W drugim rozdziale
Autor opisuje wzajemne postrzeganie między Kałmukami i Rosją. Rozdział trzeci
to historia przybycia Kałmuków na stepy na północy Morza Kaspijskiego, wyparcia
stamtąd plemion tubylczych i początków relacji z Moskwą. W kolejnym rozdziale
zapoznamy się z dojściem do władzy najsłynniejszego i najpotężniejszego z
władców Chanatu -Ajuki (Ayuki)
Chana. Rozdział piąty mówi o niełatwych
sojuszach tego władcy z Moskwą, w okresie 1697-1722. W rozdziale szóstym
widzimy stopniowo pogłębiający się kryzys Chanatu, w latach 1722-1735. Rozdział
siódmy to postępująca kolonizacja moskiewska i tragiczny exodus Kałmuków,
uciekających do Dżungarii w Chinach.
Jeżeli chodzi o dodatki, mamy obszerny aneks będący
tłumaczeniem negocjacji pomiędzy posłem moskiewskim a kałmuckimi wodzami w 1650
roku. Dodatkowo mamy także listę władców kałmuckich, a także chanów rządzących
Ojratami pozostały w Dżungarii. Lekturę
ułatwiają cztery mapy, ukazujące regiony w których rozgrywały się opisywane
wydarzenia. Na końcu pracy możemy także znaleźć słownik wyrażeń mongolskich,
kałmuckich i rosyjskich, używanych w tekście.
Autor opiera się o źródła tureckie i rosyjskie – głównie drukowane,
chociaż mamy kilka odnośników do archiwów tureckich ze Stambułu. W bibliografii
znajdziemy także kilka źródeł z końca XVIII/początku XIX wieku, napisanych w
języku niemieckim. Wśród użytych
opracowań gros to te w języku rosyjskim, jest tam też kilka opracowań wydanych
po angielsku.
Książka napisana jest bardzo przystępnym językiem, Autor
sprawnie lawiruje pomiędzy skomplikowanymi zależnościami plemienno-państwowymi Chanatu
i jego sąsiadów. Czytelnik ma okazję zapoznać się z niezwykle fascynującymi i
mało znanymi wydarzeniami z XVII i XVIII wieku, obserwując Kałmuków
lawirujących pomiędzy Moskwą, Tatarami i resztą wojowniczych sąsiadów.
Khodarkovsky z dużą dozą szczegółów przedstawia nam historię fascynującego
tworu państwowego, jakim stał się Chanat Kałmucki. Prowadzi nas przez cały okres jego istnienia, aż do upadku
pod wpływem zwiększającego się naporu ze strony Moskwy. Widzimy więc zarówno „małą
wojnę” prowadzoną na stepach, próby użycia Kałmuków w moskiewskich kampaniach
wojennych (w tym także na Ukrainie), ale i negocjacje dyplomatyczne i
zmieniającą się sytuację geopolityczną regionu. Mimo że stepowe państwo
Kałmuków istniało przez relatywnie krótki okres czasu, odegrało ważną rolę
w regionie, lektura niniejszego książki
zdecydowanie pozwoliła mi na wypełnienie specyficznej „białej plamy” w mojej
wiedzy.
Końcowa ocena [według rankingu: trzeba mieć – można mieć – lepiej odpuścić – zdecydowanie unikać]
to zdecydowane trzeba mieć jeżeli
ktoś jest zainteresowany historią regionu. Bardzo niszowy temat, ale ciekawie
zaprezentowany i warty lektury.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz