W dzisiejszym
odcinku kącika recenzji sięgamy do pracy Padraiga Lenihana ‘Fluxes, fevers and
fighting men. War and disease in Ancien Regime Europe-1648-1789’. Ukazała się
ona 2019 roku, jako 33 tom w serii ‘From Reason to Revolution 1721-1815’
wydawnictwa Helion & Company. Jak to
zawsze w przypadku blogowych recenzji, najpierw przyjrzymy się konstrukcji
pracy, a potem napisze nieco komentarzy.
Praca podzielona
jest na piec głównych rozdziałów. Pierwszy z nich to wstęp, omawiający zamysł
powstawania książki i w skrócie opisujący z czym czytelnik będzie się miał
okazje zapoznać w trakcie lektury. Drugi rozdział omawia przypadki śmiertelności
w obozach wojskowych. Co ciekawe, dwa główne podane tu przykłady –
Sain-Jean-Pla-des-Corts z 1674 roku i Dundalk z 1689 roku – maja specyficzny wspólny
mianownik czyli osobę głównodowodzącego w kampanii, Friedericha Hetmanna von
Schomberga. Autor omawia tu zarówno poziom strat jak i ich przyczyny – od warunków
bytowania po trudy kampanii. Rozdział trzeci omawia kwestie oblężeń, omawiając
trzy z nich i skupiając się przede wszystkim na losie oblężonych: Derry w 1689
roku, Rygę w 1709-1710 i Belgrad w 1717 roku, a także obóz pod Phillippsburgiem
w 1734 roku. Znów, jak w poprzednim rozdziale, zapoznamy się z dogłębną analizą
strat i omówieniem szerokiego spektrum czynników wpływających na śmiertelności
w garnizonach. Rozdział czwarty omawia straty armii w czasie przemarszów.
Przypadku to Krym w 1736 roku, Serbia w 1737 roku i Czechy w 1742 roku, tak jak
w poprzednich częściach z omówieniem wielkości strat i ich przyczyn. W
rozdziale piątym mamy z kolei omówienie zagadnienia strat w szpitalach
wojskowych, głównie wspomniane tu kampanie to Perpignan z 1674 roku, Lombardia
1734-1735, Niemcy w 1743 roku, Portugalia w latach 1762-1673.
Książka jest
oparta o bogata bazę źródłową, cytując zarówno oficjalne raporty dotyczące
strat jak i zapiski źródłowe uczestników wydarzeń. Liczne tabelki i wykresy mogą odstraszyć niejednego
czytelnika, który na pierwszy rzut oka będzie widział te prace jako chłodną i
akademicką analizę zagadnienia. Wydaje mi się jednak, ze autor umiejętnie zbilansował
tutaj tego rodzaju dane, łączac je z nierzadko bardzo wstrząsającymi opisami
autorstwa oficerów i żołnierzy, a także własną analizą wydarzeń i przyczyn nierzadko
straszliwych strat niebojowych jakie ponosiły armie w tym okresie. W tekście
znajdziemy tez mapy ukazujące teren najważniejszych kampanii omawianych w pracy
a także nieco ilustracji z epoki, obrazujących obozy wojskowe – bardzo przydatne
przy lekturze. Wszystko to w mojej opinii składa się na bardzo dobrze napisaną
i ciekawą pracę. Oczywiście problemem dla niejednego czytelnika będzie
cokolwiek hermetyczna tematyka książki, omawiająca bardzo specyficzne
zagadnienie i to tylko na wybranych przykładach z epoki. Jest to jednak bardzo
ciekawa próba przenalizowania jak warunki bytowania, marszu i opieka zdrowotna
(czy raczej jej brak) wpływały na wielkość strat w tym okresie. Zdecydowanie
chwała autorowi że podjął się opisania tego dosyć niewdzięcznego przecież
tematu.
Końcowa ocena [według
rankingu – trzeba mieć – można mieć – lepiej
odpuścić – zdecydowani unikać] to bardzo silne można mieć. Tematyka i podejście autora do zagadnienia są bardzo
interesujące i godne pochwały, ukazując rzadziej opisywany aspekt XVII i
XVIII-wiecznej wojskowości. Jest to jednocześnie jednak pozycja bardzo specyficzna,
która zainteresuje zapewne przede wszystkim czytelników „siedzących” już w
temacie wojskowości tego okresu.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz