wtorek, 3 czerwca 2014

Komput chorągwi ordynowanych z obozu z pod Giegużyna do Kurlandii


W 1938 roku Józef Jasnowski opublikował w Przeglądzie Historyczno-Wojskowym artykuł o działalności wojskowej Aleksandra Hilarego Połubińskiego w latach 1650-1665. W jednym z przypisów możemy tam znaleźć bardzo ciekawy dokument, zatytułowany Komput chorągwi ordynowanych z obozu z pod Giegużyna do Kurlandii. Wymienione są w nim chorągwie, które pod komendą Połubińskiego pomaszerowały w sierpniu 1659 roku do Kurlandii, by wesprzeć oddziały dywizji Komorskiego walczące tam ze Szwedami.  Dawno nie opracowywałem tego typu spisu, więc może warto się temu przyjrzeć. Zapis podany przez Jasnowskiego wymienia tylko typ chorągwi, tytuł (rzadziej nazwisko) rotmistrza i ilość chorągwi danego oficera. Podałem te informacje kursywą, wszystkie dodatkowe dane  pochodzą ode mnie. Zidentyfikowany rotmistrz i etatowa liczebność oddziału podane są w nawiasach kwadratowych, dodatkowe informacje w przypisach. Oddziały dowodzone przez Połubińskiego pochodziły z tzw. dywizji prawego skrzydła, pod komendą samego hetmana wielkiego litewskiego Pawła Jana Sapiehy. W przypadku niektórych tytułów będę musiał jeszcze sprawdzić w dodatkowych opracowaniach: w 1658 i 1659 roku doszło do kilku przetasowań na stanowiskach. Dam znać kiedy uda mi się te informacje potwierdzić.

Chorągwie husarskie
Króla[porucznik Aleksander Hilary Połubiński] – 1 [etat: 200 koni]
Hetmana [wielkiego litewskiego Jana Pawła Sapiehy][1] – 1 [etat: 200 koni]

Chorągwie kozackie
Hetmana [wielkiego litewskiego Jana Pawła Sapiehy]– 3 [etaty: 200[2], 150[3] i 150[4] koni]
Starosty żmudzkiego [Jana Karola Hlebowicza] -2 [etat: 150[5] i 120[6] koni]
Wojewody witebskiego [Władysława Wołłowicza] – 1 [etat: 120 koni]
Podczaszego WXL.[Michała Kazimierza Radziwiłła] – 1 [etat: 150 koni]
Pisarza polnego WXL.  [Aleksandra Hilarego Połubińskiego] -1 [etat: 200 koni]
Stolnika WXL. [Krzysztofa Potockiego] – 1 [etat: 100 koni]
Podstolego WXL. [Krzysztofa Franciszka Sapiehy] – 1 [etat: 200 koni]
Chorążego WXL. [Zygmunta Adama Słuszki] – 2 [etat: 200[7] i 150[8] koni]
Strażnika WXL [Hrehorego Mirskiego[9]]. – 1
Podkom[orzego]. orszańskiego [Krzysztofa Stetkiewicza] -1 [etat: 200 koni]
Chorążego orszańskiego [Samuela Kmicica] – 1 [etat: 200 koni]
[Mikołaja] Szemiota [podkomorzyca słonimskiego] – 1 [etat: 120 koni]
[Jana Karola] Dolskiego [podkomorzego słonimskiego]– 1 [etat: 120 koni]

Chorągwie dragońskie
Hetmana leibkompania – 1 [etat: początkowo 400, w 1659 roku już prawdopodobnie 200 porcji]
Pisarza polnego WXL. [Aleksandra Hilarego Połubińskiego]  – 1 [etat: 100 lub 120 porcji]
Starosty żmudzkiego [Jana Karola Hlebowicza]  -1 [etat: 100 porcji]
Podstolego WXL. [Krzysztofa Franciszka Sapiehy]   -1 [etat: 120 porcji]
Wojewody brzeskiego [Maksymiliana Brzozowskiego] -1[10]
Chorążego orszańskiego [Samuela Kmicica]– 1 [etat: 150 porcji]
Kawalera[maltańskiego Mikołaja Władysława Judyckiego] – 1 [etat: 120 porcji]
Bokuna– 1[11]
Bremera – 1[12]
[Jana/Johana?] Krigiera [Krugera?] – 1 [etat: 120 porcji]

Chorągwie tatarskie
Pisarza polnego [Aleksandra Hilarego Połubińskiego] – 1 [etat: 120 koni]
[Romana] Sienkiewicza – 1 [etat: 100 koni]

Piechota węgierska
[Felicjana] Bogusławskiego[13] – 1 [etat: 150 porcji]
[Bolesława] Dziadkowskiego[14] – 1 [etat: 120 porcji]

Baza źródłowa użyta do identyfikacji oddziałów:
- Andrzej Rachuba, Wysiłek mobilizacyjny Wielkiego Księstwa Litewskiego w latach 1654-1667 [w:] Studia i Materiały do Historii Wojskowości, tom XLIII, Białystok 2007
- Marcin Gawęda, Połonka-Basia 1660, Warszawa 2005
- Urzędnicy centralni i dygnitarze Wielkiego Księstwa Litewskiego XIV-XVIII wieku. Spisy opracowali Henryk Lulewicz i Andrzej Rachuba, Kórnik 1994


[1] Nota bene była to dawna chorągiew ks. Janusza Radziwiłła, przejęta przez Sapiehę na przełomie 1655 i 1656 roku. Porucznikiem chorągwi był Władysław Jerzy Chalecki, strażnik WXL.
[2] Porucznik Jan Jacek Ogiński.
[3] Porucznik Jerzy Władysław Kosiłło.
[4] Porucznik Władysław Anforowicz.
[5] Chorągiew „czarna”.
[6] Chorągiew „biała”.
[7] Chorągiew „błękitna”.
[8] Chorągiew „czerwona”.
[9] Utracił on urząd za to, że poparł ks. Janusza Radziwiłła. Na mocy amnestii z sierpnia 1658 roku miał go odzyskać, jednak nigdy do tego nie doszło – zapewne dlatego w dokumencie figuruje pod tym tytułem.
[10] Nie udało mi się odnaleźć takiej jednostki, być może chodzi o liczący 400 porcji skwadron wojewodzica brzeskiego Stanisława Massalkiego? Oddział ten jednak wszedł dopiero do służby we wrześniu 1659 roku.
[11] Zapewne to Eberhard Fryderyk von Alten Bockum. Dowodził on dawnym regimentem Wilhelma Korffa, miał także dodatkową freikompanię (liczącą 100 porcji), jednak weszła ona do służby dopiero od września 1659 roku, nie może być więc uwzględniona w powyższej liście.
[12] Egidiusz Bremer dowodził od 9 sierpnia liczącą 170 porcji kompanią piechoty cudzoziemskiej. Może więc chodzić o ten właśnie oddział, ewentualnie o jedną z kompanii hetmańskich.
[13] Chorągiew hetmana Sapiehy.
[14] Chorągiew Jerzego Karola Hlebowicza. 

2 komentarze: