Popisy XVII-wiecznego pospolitego ruszenia to zawsze
niezwykle interesujące źródła, przynoszące mnóstwo interesujących szczególików.
Dzisiaj wreszcie odebrałem Rejestry
popisowe pospolitego ruszenia szlachty Wielkiego Księstwa Litewskiego z 1621
roku, pięknie opracowane przez Andrzeja Rachubę, przeto chciałbym wrzucić
tu kilka perełek z tychże popisów.
Gros szlachty stawało oczywiście po kozacku – generalnie jeżeli mamy wzmiankę, że ktoś wystawił
konia (bez wyszczególnienia formacji) oznacza to kozaka właśnie. Co ciekawe,
sporo z owej jazdy kozackiej stanęło do popisów na podjezdkach[1],
z których część opisano jako błahe. Ba,
w jednym przypadku nawet i sam jeździec został opisany jako błahy… Przy części z owych kozaków można znaleźć wzmiankę, że byli uzbrojeni w
oszczepy, kilku ma berdysze, jeden czy
dwóch ma póhaki, u większości niestety brak informacji o uzbrojeniu. Nieliczny
uczestnicy popisów są zaś opisani jako bez
oręża (sic!). Są też przynamniej dwa przypadki opisane jako w pancerzu po kozacku, co raczej
wskazuje na to, że taki ekwipunek był wyjątkiem od reguły. Moim absolutnym
faworytem jest jednak pan Jan
Mikołajewicz z uczestnikami, wystawiający kozaka na podjezdku z
alabartem, czyli halabardą.
Pan Ławryn Stanisławowicz z powiatu widuklewskiego stanął w pancerzu, po petihorsku – to prawdziwa
gratka źródłowa! Znalazło się też kilku innych szlachciców stając po petihorsku, acz tu brak wzmianki i
pancerzu.
Jest także kilku szlachciców którzy stanęli po rajtarsku, przy czym niektórzy z nich
wymienieni są jako po rajtarsku, bez zbroi, co po raz kolejny potwierdza tezę, że w
tym okresie rajtarię w Rzplitej utożsamiano z jazdą wyposażoną w uzbrojenie
ochronne.
Pan Jan Józefowicz, z powiatu dyrwiańskiego, miał najwyraźniej
problemy finansowe, niemniej jednak i on stanął do popisu: prze[z] ubóstwo pieszo się stawiłł obawiając się prawa.
Oczywiście nie mogło zabraknąć i husarii, wystawianej przez
majętniejszą szlachtę. I tu można znaleźć ciekawostkę. Pan Jan Kołontaj,
podstoli wyłkowyski, nie mógł stanąć do popisu, wybierał się bowiem do Wołoch gdzie jego syn wpadł do
niewoli. Wystawił więc pachołka,
szlachcica s koniem po husarsku. Co ciekawe, niektórzy szlachcice
wystawiali, oprócz przypisanej im liczby koni, dodatkowych żołnierzy z miłości ku Ojczyźnie. Przykładowo Kryszpin
Kirszensztej, ciwun pojurski, wystawił poczet 20 koni husarskich, gdzie 8 koni s powinności, a 12 z miłości ku Ojczyźnie.
Możemy też znaleźć nieliczną piechotę- Eliasz Iłgowski, ciwun twerski, miał stawić piechoty dobrej pachołków 6 z muszkietami.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz