Kadrinazi radzi i odradza - cz. VIII

Stare porzekadło mówi, że każdy może pisać, acz nie każdy powinien. Na szczęście (?) Internet wiele zniesie, stąd też i różne cuda wianki można znaleźć na rozmaitych blogach[1]  i stronach internetowych. Z racji moich zainteresowań szczególną uwagę zwracam na takie zakątki Internetu gdzie autorzy piszą o XVII-wiecznej historii. Pal jednak licho, jeżeli piszą o tym tylko w sieci, problem zaczyna się gdy postanawiają z takich wpisów skompilować książkę i wydać ją drukiem. Wszak misja historyczna jest ważna, niechaj wiedza trafia pod strzechy. Niestety, czasami powstaje z tego dzieło tak kuriozalne, że włos się jeży przy lekturze. Taką też książką zajmiemy się dzisiaj. Chodzi mianowicie o pracę Polskie Imperium. Wszystkie kraje podbite przez Rzeczpospolitą spod pióra Michaela Morysa-Twarowskiego. Biogram autora można przeczytać na stronie Ciekawostki Historyczne.

Już samo hasło reklamujące ową pozycję przygotowuje Czytelnika: Z kim graniczyła Wielka Polska? Z kim chciała. Dodajmy do tego obowiązkowy wizerunek szarżującej husarii na okładce i mamy hit. Z opisów na stronie wynika, że książka sprzedaje się świetnie, wypadłoby więc się jej przyjrzeć.

Autor podzielił ją na kilkanaście rozdziałów, w każdym z nich opisuje dany region/kraj który w różnym czasie miała należeć do owego Polskiego Imperium. Tu od razu napotykamy problem – bo w swoim wehikule czasu autor cofa się do średniowiecza (Kijów 1018-1019, Berlin i okolice 1150-1197 czy Polska nad Morzem Czarnym od 1394 roku). Cóż, jeśli pamięć mnie nie myli, to jednak o Rzeczpospolitej w tym okresie jeszcze nie możemy mówić, ale co ja tam wiem – tak jest w książce, więc musi to być prawda…

Każdy rozdział to kilku stronnicowy esej, czasami nawet z przypisami do źródeł czy opracowań. Tu ówdzie napotkamy także i materiał ilustracyjny, od wizerunków władców po zdjęcia opisywanych lokacji. Są tam jednak perełki, przegapione przez redaktora[2], jak datowanie obrazu Bitwa pod Kłuszynem pędzla Szymona Boguszewicza na rok 1920.

Po lekturze widać, że autor świetnie się bawił pisząc ową książkę, zapewne nieraz zaśmiewał się pod nosem czytając kolejny tytuł podrozdziału który wyszedł spod jego klawiatury. Perełki jak „Imperium kontratakuje”, „Ruska gra o tron”, „Syn efekciarsko, ojciec efektywnie” czy „Żywy w morzu trupów” to tylko drobna próbka tego z czym mamy tu do czynienia.  Jak to opisuje wydawca, autor brawurowo i ze swadą opisuje czasy, gdy Polska naprawdę była supermocarstwem. Niestety, dla mnie te zabawy językowe autora bardzo szybko stają się nużące, widać że pisane są na siłę, byle tylko zainteresować Czytelnika (o czym poniżej). Widać, że autor sporo czytał o wydarzeniach które opisuje, miesza to jednak z popkulturowymi odniesieniami i szybko zatraca się w chaotycznym bełkocie. Boleśnie widoczny jest brak redaktora, który okiełznałby zbyt rozbiegane piór autora. Pozwolę sobie przytoczyć kilka fragmentów, po których nie wiedziałem czy śmiać się czy płakać:

Wtedy pojawili się elearzy z bojowym okrzykiem na ustach i żądzą mordu w oczach.

Tatarzy zaatakowali Polaków z drugiej strony. Jak wampiry, które zwietrzyły krew.

Co pięćdziesiąty mieszkaniec ziemi był poddanym Zygmunta III

Wrzeszczeli tak jakiś czas, siedząc na koniach. Wiele osób ziewało, bo przecież wypominanie, co robili Rosjanie Polakom, a co Polacy Rosjanom przez ostatnie kilka lat do niczego nie prowadziło.

Żółkiewski, jak Hannibal Smith z Drużyny A, miał plan…

Hałas zwabił kostuchę, która w tę październikową noc przyszła zbierać ponure żniwo.

O porównaniu hetmana Zamoyskiego do Franza Maurera z Psów Pasikowskiego nawet nie chce mi się pisać.

Niezwykle irytujące są kolokwializmy, od których się tu wręcz roi – zapewne to po prostu przeniesienie języka użytego na stronie internetowej. Tatarów się więc tu załatwia, petarda u bram Moskwy robi bum, decyzje władców to często głupota do kwadratu. Naprawdę nie mam tu siły wypisywać kolejnych, bo też lista taka byłaby zbyt długa.

Bolesne są też spotykane tu i ówdzie błędy faktograficzne. Przykładowo według autora pod Połonką w 1660 roku armia moskiewska miała 22 000 ludzi, z czego straciła 8000 zabitych i rannych. Nic to, że poczynione już 10 lat temu badania pokazują, że Chowański miał pod komendą niewiele ponad połowę tej liczby – autor zupełnie to ignoruje, bo też zwycięstwo nie wyglądałoby tak dobrze. Walczący w tej bitwie Paweł Sapieha był hetman litewskim, ale wielkim a nie polnym. Rajtarzy są w kilku miejscach opisywani jako kawaleria uzbrojona w pistolety, tak jakby broń tego typu była jakimś specjalnym wyróżnikiem. Opis taki jest o tyle śmieszny, gdy autor używa go dla szwedzkiej jazdy z końca XVII wieku, której często pistoletów właśnie brakowało. Pod Kłuszynem mamy w armii Żółkiewskiego husarów – zresztą i tu ilość wojska jest znacznie przesadzona, bez uwzględnienia nowych badań.

Odnoszę wrażenie, że autor jest zafascynowany wczesnym pisarstwem Waldemara Łysiaka – stąd też rozliczne nawiązania popkulturowe i forma luźnych esejów. Niestety pisarsko nie jest to taka liga jak Cesarski poker czy Empirowy pasjans, chociaż u obydwu autorów widać czasami bardzo luźne podejście do faktów, byle tylko na papierze wyglądało to dobrze. Zapatrzenie w idola zrozumiałe, ale wykonanie o wiele gorsze.

Przyznam szczerze, że zachodzę w głowę kto jest docelowym odbiorcą tej książki? Ktoś kto zna historię raczej po nią nie sięgnie, a jeżeli to zrobi to może się – podobnie jak ja – boleśnie rozczarować. A może jest to zbiór przeznaczony dla kogoś kto swoją przygodę z polską historią dopiero zaczyna? Odnoszę więc wrażenie, że taka osoba może po lekturze dojść do dziwnych wniosków i stworzyć sobie w głowie bardzo uproszczony i dość jednostronny opis owej Wielki Polski, sąsiadującej z kim chciała.

Końcowa ocena [według rankingu: trzeba mieć – można mieć – lepiej odpuścić – zdecydowanie unikać] to zdecydowanie unikać. 

---

[1] Włącznie z tym…

[2] Jeżeli przy owej książce był taki? Ebook którego posiadam milczy o tym.